Thành lập Đội du kích Vũ Hùng – Mốc son lịch sử vẻ vang của lực lượng vũ trang tỉnh Quảng Nam

Lễ đón nhận bằng xếp hạng Di tích lịch sử cấp tỉnh - Địa điểm thành lập Đội Du kích Vũ Hùng

Nhằm nhanh chóng phát triển lực lượng cách mạng và các hoạt động chuẩn bị khởi nghĩa khởi nghĩa giành chính quyền. Ngày 04/5/1945, tại xã Tam Quang, huyện Núi Thành, Đội Du kích Vũ Hùng – tiền thân của Lực lượng vũ trang tỉnh Quảng Nam ngày nay được thành lập. Đây là mốc son đánh dấu sự ra đời, mở ra trang sử vẻ vang, đầy tự hào của lực lượng vũ trang tỉnh Quảng Nam anh hùng.

Sau khi Nhật đảo chính Pháp (9/3/1945), ở Quảng Nam, nhiều đồng chí tù chính trị từ các nhà đày Buôn Ma Thuột, Đăk Mil… trở về địa phương hoạt động. Để nhanh chóng phát triển lực lượng cách mạng và các hoạt động chuẩn bị khởi nghĩa giành chính quyền, Tỉnh uỷ họp mở rộng đề ra nhiều chủ trương, trong đó có việc nhanh chóng phát triển đội tự vệ vũ trang cơ sở, xây dựng đội du kích lực lượng vũ trang nòng cốt của tỉnh. Tỉnh ủy phân công đồng chí Phan Quang Trọng - Tỉnh ủy viên phụ trách quân sự và quyết định thành lập đội du kích vũ trang của tỉnh để xây dựng, phát triển lực lượng làm nòng cốt khởi nghĩa giành chính quyền khi có thời cơ.

Tỉnh ủy xem xét và lựa chọn phủ Tam Kỳ - nơi có phong trào mạnh và nhiều điều kiện thuận lợi để giữ bí mật, giao cho Phủ ủy Tam Kỳ làm công tác tổ chức thành lập đội. Dưới sự chỉ đạo của Tỉnh ủy, Phủ ủy Tam Kỳ xúc tiến làm công tác chuẩn bị nhân sự, chọn địa bàn các xã Diêm Trường (Tam Giang), Xuân Quang (Tam Quang), An Hòa (Tam Hải) thuộc tổng An Hòa - nơi có cơ sở khá mạnh, phương tiện giao thông, bãi tập thuận lợi, bí mật làm căn cứ thành lập đội. Đêm ngày 04/5/1945, tại ấp 1, xã Xuân Quang (nay là thôn Sâm Linh Tây, xã Tam Quang), được sự ủy quyền của Tỉnh ủy Quảng Nam và Phủ ủy Tam Kỳ, đồng chí Phan Tri - Bí thư Chi bộ Thủy Thạch tuyên bố thành lập khung của Đội du kích Vũ Hùng, với 30 đội viên.

Đội du kích Vũ Hùng - tiền thân của lực lượng vũ trang tỉnh Quảng Nam được thành lập là sự kiện quan trọng trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo phong trào cách mạng của Đảng bộ tỉnh Quảng Nam, sự kiện này đánh dấu bước phát triển vượt bậc trong quá trình chuẩn bị về lực lượng quân sự, tiến tới phát động khởi nghĩa giành chính quyền khi thời cơ xuất hiện; đồng thời cũng là sự kiện mở ra trang sử hào hùng, đầy tự hào của lực lượng vũ trang nhân dân tỉnh Quảng Nam.

Sau khi thành lập, đêm ngày 7/5/1945, các đội viên du kích với đầy đủ các loại vũ khí thô sơ như: Đoản côn, trường côn, kiếm, mác và hai khẩu súng mút-cơ-tông, bí mật chèo thuyền về Cửa Lở, An Hòa, tập hợp, điểm danh và ra mắt đội. Đồng chí Đỗ Tín công bố chủ trương thành lập đội, quán triệt mục đích, ý nghĩa, nhiệm vụ, phổ biến những nội quy, quy định trong công tác huấn luyện, phòng gian giữ bí mật, giới thiệu cán bộ chỉ huy của đội. Phân công đồng chí Lương Soạn phụ trách xã Diêm Trường, đồng chí Huỳnh Giàu phụ trách xã An Hòa, đồng chí Bùi Xuân Hồng phụ trách xã Xuân Quang.

Để giữ bí mật, mọi hoạt động của đội đều diễn ra vào những đêm tối trời. Đội tập trung điểm danh và huấn luyện các nội dung như: động tác chiến đấu cá nhân, kỹ thuật ném lựu đạn, các tư thế đâm lê, cách sử dụng kiếm, mã tấu, đoản, trường côn, các tư thế võ đánh hiểm cướp súng địch, tháo lắp lau chùi súng và đội hình đội ngũ... Địa điểm tổ chức huấn luyện là Cửa Lở, bãi Bà Tình, Biển Rạng, rừng Định Phước; kết thúc từng đêm huấn luyện, đội viên tổ chức rút kinh nghiệm và được phổ biến địa điểm luyện tập của đêm sau, ghe thuyền đi lại của đội viên từng xã tự lo liệu. Trong quá trình luyện tập các đội viên du kích được chi bộ đảng từng xã theo dõi, giúp đỡ, động viên khắc phục khó khăn, phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ của Đảng giao phó.

Từ chiều ngày 13/8/1945, Tỉnh ủy Quảng Nam nhận được tin phát xít Nhật đầu hàng quân Đồng minh, mặc dù chưa nhận được lệnh khởi nghĩa của Trung ương, nhưng qua phân tích tình hình thực tế, Tỉnh ủy thấy rõ các điều kiện cơ bản của một cuộc khởi nghĩa vũ trang trên địa bàn tỉnh đã đủ, nên tỉnh quyết định chuyển các Ủy ban Việt Minh, Ủy ban vận động cứu quốc thành Ủy ban bạo động. Vạch kế hoạch sử dụng lực lượng vũ trang và các tổ chức quần chúng khởi nghĩa giành chính quyền trong thời gian sớm nhất. Vào sáng ngày 18/8/1945, 1.000 đội viên du kích tự vệ, 5.000 quần chúng của Hội An chia thành các mũi, cờ giong, trống thúc tiến thẳng vào đồn Bảo An, Kho bạc, Sở mật thám, Tòa tỉnh trưởng, Tòa thương chánh...; phá nhà lao giải thoát hàng trăm cán bộ bị địch bắt bỏ tù, phá kho súng thu 125 khẩu phát cho tự vệ. Sau khi chiếm xong dinh tỉnh trưởng, Ủy ban khởi nghĩa rút 70 tự vệ, vũ trang đầy đủ súng đạn, tổ chức thành một đại đội do hai đồng chí Võ Toàn và Nguyễn Thanh Sơn trực tiếp chỉ huy. Huy động 7 xe ôtô chuyển quân lên Điện Bàn và vào các huyện Duy Xuyên, Thăng Bình, Tam Kỳ, Tiên Phước hỗ trợ địa phương khởi nghĩa. Khi lực lượng vũ trang tỉnh xuất hiện, những tên phủ trưởng ngoan cố không chịu giao nộp ấn tín, tài liệu, tiền bạc cho Ủy ban bạo động địa phương đã phải đầu hàng vô điều kiện. Quảng Nam trở thành một trong những tỉnh giành chính quyền sớm nhất cả nước.

Với ý nghĩa đó, ngày 20/11/2024 UBND tỉnh Quảng Nam đã ban hành Quyết định số 2777/QĐ-UBND công nhận Địa điểm thành lập Đội du kích Vũ Hùng là Di tích lịch sử cấp tỉnh. Đây sẽ là địa chỉ đỏ, là nơi giáo dục và nâng cao lòng tự hào về truyền thống cách mạng của quê hương, truyền thống của lực lượng vũ trang tỉnh cho các thế hệ cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang, Nhân dân, nhất là thanh thiếu niên, học sinh trên địa bàn toàn tỉnh.