Báo Giải phóng - Cơ quan của Mặt trận dân tộc giải phóng tỉnh Quảng Đà, số ra ngày 19-5-1967
|
Ngày 01/5/1930: Báo Lưỡi cày - tờ báo đầu tiên của Đảng bộ tỉnh Quảng Nam ra đời. Đồng chí Phan Văn Định - Bí thư Tỉnh ủy là người khởi xướng và tổ chức thực hiện. Tên gọi Lưỡi cày phản ánh mục tiêu, nhiệm vụ của cách mạng do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo lúc này là tập hợp công nhân, nông dân và các tầng lớp bị áp bức đứng lên đánh đổ thực dân, phong kiến thực hiện độc lập dân tộc và ruộng đất cho dân cày. Báo ra số đầu tiên vào Ngày Quốc tế Lao động 1/5/1930. Nội dung là truyền đơn và tài liệu phục vụ yêu cầu cách mạng, in lại một số tài liệu của Xứ ủy. Tháng 10/1930, địch tiến hành đợt khủng bố lớn, cơ quan Tỉnh ủy bị lộ, cơ sở in báo Lưỡi cày lọt vào tay mật thám (đang in số 9).
Cuối năm 1930: Sau khi Tỉnh ủy bị vỡ, đồng chí Phan Văn Định và các đồng chí trong Tỉnh ủy bị địch bắt giam tại nhà lao Vĩnh Điện. Để lãnh đạo phong trào, đồng chí Phan Văn Định đã cùng anh em cho ra tờ báo Nẻo nhà pha (Nơi ngục tù) - tên gọi như để nhắc nhở anh em, mặc dù ở chốn lao tù, nhưng luôn giữ tinh thần lạc quan cách mạng, đồng thời biến nhà tù thành trường học cách mạng. Không thể in ấn, tờ báo được viết bằng tay, được lưu truyền trong tù nhân. Một thời sau, một số anh em ở nhà lao tỉnh bị thực dân Pháp chuyển xuống nhà lao Hội An. Do lực lượng bị phân tán, báo Nẻo nhà pha phải ngừng hoạt động.
Tháng 10/1940, Hội nghị Tỉnh ủy mở rộng tại chùa Hang. Nhằm tập trung mọi lực lượng phục vụ nhiệm vụ chủ yếu là chống chiến tranh đế quốc, giành độc lập dân tộc, Hội nghị chủ trương tạm gác khẩu hiệu cách mạng ruộng đất, thay bằng khẩu hiệu “tịch ký ruộng đất của những địa chủ phản bội quyền lợi dân tộc”. Trên cơ sở đó, Hội nghị Tỉnh ủy quyết định “ra tờ báo Khởi nghĩa để làm cơ quan tuyên truyền, cổ động của Đảng bộ tỉnh”. Bài vở của báo Khởi nghĩa dựa vào nội dung tờ báo Bẻ Xiềng sắt của Trung ương và nội dung của Hội nghị Tỉnh ủy ở chùa Hang để biên tập. Số 1 báo Khởi nghĩa ra đời mặt trái của tờ báo in hai lá cờ màu đỏ (một lá cờ đỏ sao vàng, một lá cờ Đảng), in bằng đông sương. Nhờ làm tốt công tác tuyên truyền, vận động phong trào cách mạng trong tỉnh tiếp tục được phục hồi. Số 2 báo Khởi nghĩa còn lên khuôn nước thì đồng chí Hồ Tỵ bị bắt trong một chuyến công tác ở Quảng Ngãi, Tỉnh ủy đứt liên lạc với Xứ uỷ.
Tháng 6/1942: Liên Thành ủy, Tỉnh ủy Quảng Nam - Hội An - Đà Nẵng được thành lập. Lúc bấy giờ tình hình thế giới và trong nước có nhiều thuận lợi cho ta, đặc biệt trên cơ sở nắm vững tinh thần Hội nghị lần thứ Tám Trung ương Đảng (5/1941) trong đó nhấn mạnh “phải xúc tiến công tác chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang”, khi thời cơ đến “với lực lượng sẵn có ta có thể lãnh đạo một cuộc khởi nghĩa từng phần trong từng địa phương cũng có thể giành sự thắng lợi mà mở đường cho một cuộc tổng khởi nghĩa to lớn”. Để phù hợp với diễn biến tình hình cách mạng, đặc biệt là nhằm gương cao ngọn Cờ độc lập dân tộc, Hội nghị Tỉnh ủy chủ trương khôi phục tổ chức, phát triển tổ chức cơ sở đảng và đảng viên. Đồng thời tiếp tục “ra báo Cờ Độc lập thay cho tờ Khởi nghĩa và phát hành báo xuống tận cơ sở”.
Đến năm 1943, báo Cờ Độc lập, mỗi số ra 80 bản phát hành trong tỉnh, thậm chí có số còn phát hành vào Phan Rí, Đà Lạt. Tháng 10/1943, các đồng chí lãnh đạo Tỉnh ủy bị bắt, báo Cờ Độc lập ra đến số thứ 8 thì tạm dừng.
Tháng 02/1944: Tỉnh ủy Quảng Nam được lập lại, Tỉnh ủy xác định nhiệm vụ cấp bách lúc này là nhanh chóng móc nối với các cơ sở, đảng viên còn lại ở phủ, huyện xây dựng lại hệ thống tổ chức Đảng và các đoàn thể, tiếp tục ra báo Cờ Độc lập số 9 và in một số tài liệu để tuyên truyền. Nhà cụ Nguyễn Hậu, Lương Hiệp (nay thuộc xã Tam Giang) là nơi in ấn tài liệu và báo Cờ Độc lập. Báo tiếp tục ấn hành đã góp phần củng cố lòng tin của đảng viên và quần chúng đối với Đảng.
Tháng 3/1945: Sau khi Nhật đảo chính Pháp, trước tình hình diễn biến mới của cách mạng. Để đẩy phong trào lên nhanh để kịp thời cơ khởi nghĩa, Tỉnh ủy Quảng Nam quyết định ra tờ báo Giải phóng thay cho báo Cờ Độc lập.
Ngày 22/01/1947: Nhằm đẩy mạnh công tác tuyên truyền phục vụ kháng chiến chống thực dân Pháp, Tỉnh ủy chủ trương cho ra đời tờ báo Chiến thắng thay cho tờ Giải phóng với ý nghĩa tin tưởng vào cuộc kháng chiến lâu dài nhất định thắng lợi. Báo in 4 trang, mỗi tuần 2 số, khoảng 1.000 tờ.
Tháng 3/1950: Tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng chia tách thành tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng. Tỉnh ủy Quảng Nam tiếp tục xuất bản báo Chiến thắng cùng nhiều tài liệu của Đảng, sách, báo, tranh, ảnh phản ánh mọi mặt đời sống và công cuộc kháng chiến của nhân dân ta được in và phát hành khắp các vùng tự do và tạm chiếm, góp phần không nhỏ trong công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho nhân dân, tích cực vận động nhân dân tham gia cùng bộ đội, du kích đánh giặc, giữ làng.
Ngày 01/5/1955: Từ sau năm 1954, khi Mỹ - Diệm đưa chính sách “tố cộng” nhằm “tát nước bắt cá”, “diệt sạch cộng sản ở miền Nam”, “giết nhầm hơn bỏ sót” thì phương thức đấu tranh chính trị đơn thuần ngày càng khó khăn, không còn phù hợp. Đây là giai đoạn phong trào cách mạng trong tỉnh, đặc biệt là phong trào ở đồng bằng lâm vào thoái trào, nhiều nơi bị tổn thất, sự lãnh đạo giữa tỉnh với huyện, huyện với xã ở nhiều nơi bị đứt liên lạc. Trước tình hình đó, Tỉnh ủy chủ trương ra báo Quyết tiến, nhằm động viên cán bộ, đảng viên giữ vững tinh thần cách mạng. Báo Quyết tiến ra đều đặn, góp phần giữ vững tinh thần tiến công cách mạng của quân và dân ta. Số báo ra đầu tiên vào ngày 01/5/1955. Khuôn khổ của báo có khi bằng một trang giấy kẻ ô vuông, có khi bằng trang vở học trò. Báo ra không có ngày cố định, lúc đầu chỉ ra được khoảng 200 tờ/kỳ, sau tăng lên 500 tờ/kỳ. Tuy tình thế cách mạng trong thời gian này rất khó khăn nhưng báo Quyết tiến vẫn ra đều đặn. Đến cuối năm 1957, báo Quyết tiến đã in được 2.000 tờ/kỳ.
Cuối năm 1959: Trên cơ sở thành công của việc phiên âm tiếng Cơ Tu, Ban Cán sự miền Tây Quảng Nam cho ra tờ Gung Dưr (vùng lên, đứng lên). Từ thành công của việc phiên âm tiếng Cơ Tu và ra tờ Gung Dưr, năm 1960, Ban Cán sự miền Tây tiếp tục phiên âm chữ Ca Dong và cuối năm 1960 phát hành bản tin thứ hai mang tên Pru Dương in bằng tiếng Ca dong. Tờ Gung Dưr và Pru Dương đã góp phần làm thay đổi đời sống văn hóa của đồng bào dân tộc miền núi Quảng Nam, đồng thời kịp thời đưa chủ trương của Đảng đến gần hơn với đồng bào dân tộc thiểu số. Điều này phù hợp chủ trương đoàn kết toàn dân tộc trong kháng chiến của Đảng, vừa phù hợp với tình hình cách mạng tại địa phương.
Cuối năm 1961: Ủy ban Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng ra đời. Đáp ứng tình hình mới, báo Quyết tiến của Tỉnh ủy được đổi tên là báo Giải phóng với danh nghĩa là cơ quan tuyên truyền của Ủy ban Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam tỉnh. Báo ra hàng tháng với số lượng lúc đầu khoảng 200 tờ, sau tăng lên 1.000 tờ. Báo in khổ lớn, 4 trang bằng máy in ti-pô.
Từ cuối năm 1962 đến 1975: Tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng tách thành hai tỉnh Quảng Nam và Quảng Đà. Sau khi chia tách, Tỉnh ủy hai tỉnh chủ trương tiếp tục ra tờ báo Giải phóng trực thuộc Ủy ban Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam tỉnh. Báo Giải phóng của tỉnh Quảng Nam được in li - tô, số đầu tiên ra ngày 01/01/1963. Mỗi tháng, báo ra hai kỳ với gần một vạn số; khổ giấy manh, 4 trang. Ở Quảng Đà, báo Giải phóng, ra nửa tháng một kỳ bằng máy in ti-pô đẩy tay.
Tháng 10/1967: Tỉnh Quảng Đà sáp nhập với thành phố Đà Nẵng thành Đặc khu Quảng Đà, báo Giải phóng vẫn là cơ quan ngôn luận của Ủy ban Mặt trận Dân tộc giải phóng Đặc Khu ủy Quảng Đà.
Như vậy, báo Giải phóng là tờ báo Đảng ra đời, tồn tại và phát triển với thời gian dài nhất so với các tờ báo trước đó (1961 - 1975). Đúng với ý nghĩa “Giải phóng”, trong giai đoạn này báo Giải phóng Quảng Nam và báo Giải phóng Quảng Đà đã góp phần đắc lực trong tuyên truyền chủ trương, đường lối kháng chiến của Đảng, góp phần cùng quân và dân Quảng Nam, Đà Nẵng đánh bại đế quốc Mỹ xâm lược, giải phóng hoàn toàn quê hương trong những ngày tháng 3 lịch sử.
Ngày 11/7/1975: Sau ngày quê hương giải phóng, Đặc Khu ủy Quảng Đà quyết định đổi tên báo Giải phóng – Cơ quan ngôn luận của Ủy ban Mặt trận Dân tộc Giải phóng Đặc khu Quảng Đà thành báo Quảng Nam – Đà Nẵng.
Tháng 10/1975: Tỉnh Quảng Nam và Đặc khu Quảng Đà hợp nhất thành tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng. Báo Giải phóng của Tỉnh ủy Quảng Nam và báo Quảng Nam - Đà Nẵng của Đặc khu ủy Quảng Đà được hợp nhất là báo Quảng Nam - Đà Nẵng.
Ngày 01/01/1997: Báo Quảng Nam chính thức thành lập theo Quyết định số 28/QĐ-TU của Ban Thường Tỉnh ủy Quảng Nam, ra số đầu tiên ngày 04/01/1997.
Ngày 15/4/2025: Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Quảng Nam được thành lập trên cơ sở sáp nhập Báo Quảng Nam và Đài PTTH Quảng Nam và đi vào hoạt động kể từ ngày 01/5/2025 theo Quyết định số 1930-QĐ/TU, ngày 15/4/2025 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy.
Việc hợp nhất Báo Quảng Nam và Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh thành một cơ quan báo chí thống nhất với vai trò là cơ quan ngôn luận chủ lực của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Quảng Nam là bước đi đúng đắn, thể hiện tầm nhìn chiến lược trong tổ chức bộ máy, phù hợp với xu thế hiện đại hóa báo chí và yêu cầu thực tiễn phát triển.